“Markets are not the economy.” – J.P. Morgan
“The stock market and the economy are two different things.” – Milton Friedman
Chu kỳ kinh tế ≠ Chu kỳ thị trường chứng khoán.
Có một trong những ngộ nhận tai hại nhất mà rất nhiều nhà đầu tư, cả mới lẫn dày dạn đều từng mắc phải, đó là đánh đồng thị trường chứng khoán với nền kinh tế. Nghĩa là, khi nền kinh tế có dấu hiệu suy thoái, người ta mặc định thị trường chứng khoán sẽ sụp đổ. Khi CPI cao, lãi suất tăng, các chỉ số vĩ mô trở nên tiêu cực, họ lập tức cho rằng thị trường sẽ tiếp tục lao dốc.
Nhưng đó là một cái bẫy.
Một cái bẫy tinh vi được tạo nên bởi truyền thông, bởi tâm lý bầy đàn, bởi những góc nhìn nửa vời tưởng như hợp lý nhưng thực tế lại cực kỳ sai lệch.
Lý do của sự nhầm lẫn này phần lớn bắt nguồn từ những bài phân tích nổi tiếng về chu kỳ kinh tế. Ví dụ điển hình là chu kỳ nợ ngắn hạn 8–10 năm, chu kỳ nợ dài hạn 30–100 năm của Ray Dalio, người sáng lập Bridgewater Associates. Ông đã minh hoạ rất hay qua video "How The Economic Machine Works", giúp hàng triệu người hiểu về vận hành của nền kinh tế.
Nhận ngay Voucher Trading từ 15 USDT đến 600 USDT & Đặc quyền truy cập Private Trading Group từ The Block LAB khi hoàn tất đăng ký và KYC tài khoản.
Nhưng có một vấn đề: nhiều người học lỏm, hiểu sai. Họ lấy lý thuyết chu kỳ kinh tế và áp đặt cứng nhắc lên thị trường chứng khoán, một hệ thống vận hành hoàn toàn khác. Và từ đó, vô số nhà đầu tư mang tâm lý “đã đến chu kỳ sụp đổ rồi, phải short thôi” và… thua đau.
Chúng ta cần làm rõ 2 vấn đề sau:
- Thước đo để áp dụng cho nên kinh tế khi tăng trưởng hay suy
thoái đó chính là GDP. - Thị trường chứng khoán không phải là nền kinh tế. Suy thoái xảy ra (GDP sụt giảm) không nhất thiết thị trường chứng khoán sụp đồ theo.
Hãy nhìn vào dữ liệu lịch sử để thấy thị trường thực tế đã hành xử ra sao.
Giai đoạn 1949–1965: S&P500 tăng không ngừng nghỉ trong suốt 15 năm, bất chấp các đợt suy thoái lẻ tẻ trong nền kinh tế.
Từ 1974–2000: thị trường tăng mạnh xuyên suốt hơn 25 năm, chỉ gián đoạn đúng một lần với cú crash vào Thứ Hai Đen năm 1987.
Giai đoạn 2009–2021: bất chấp khủng hoảng tài chính toàn cầu và đại dịch COVID, thị trường vẫn hồi phục và vượt đỉnh liên tục.
Một đặc điểm chung của các giai đoạn này là S&P 500 vẫn có những lần sụt giảm nhưng chỉ xảy ra trong khoảng một năm và tăng trở lại, phá đỉnh tới những mốc cao
Rõ ràng là: không hề có một quy luật cứng nhắc 8–10 năm thị trường sẽ sụp đổ một lần như lời đồn. Và đặc biệt, những giai đoạn thị trường tăng dài hạn đó đều đi qua nhiều lần GDP suy giảm, CPI tăng vọt, thất nghiệp gia tăng.
Nói cách khác, nền kinh tế và thị trường là hai thực thể hoàn toàn khác biệt, đôi khi còn vận hành ngược hướng.
Milton Friedman, nhà kinh tế học đoạt giải Nobel, từng nói: “The stock market and the economy are two different things.”
Và đó là một sự thật rất rõ ràng nhưng lại bị lu mờ bởi hàng ngàn bài viết, video, tweet mang tính giật gân, hù doạ. Nền kinh tế được đo bằng GDP, vốn là chỉ số phản ánh kết quả trong quá khứ. Trong khi đó, thị trường chứng khoán là nơi phản ánh kỳ vọng vào tương lai. Một bên là thực trạng, một bên là niềm tin. Chính vì vậy, việc lấy GDP để dự đoán thị trường là như thể nhìn vào gương chiếu hậu để lái xe về phía trước, vừa nguy hiểm, vừa phi lý.
JP Morgan đã từng viết trong báo cáo nổi tiếng năm 2022 rằng: “We invest in stocks, not GDP.” Tức là, hãy nhớ: bạn đang đầu tư vào doanh nghiệp, vào kỳ vọng tăng trưởng, vào tương lai, chứ không phải vào mấy con số của quá khứ.
Họ cho rằng việc các nhà đầu tư hiểu được sự khác biệt giữa nền kinh tế và thị trường ngày càng trở nên quan trọng. Nếu bản in GDP quý 2 xảy ra âm, chúng ta sẽ nhận được các tiêu đề không thể tránh khỏi tuyên bố Hoa Kỳ đang ở trong "suy thoái kỹ thuật". Chúng tôi muốn vượt lên trước điều đó, bởi vì nếu lịch sử là bất kỳ hướng dẫn nào, thì đó có thể là thời điểm hoàn hảo đế mua. Tiếp theo họ đã đưa ra dự báo về khả năng xảy ra suy thoái đối với Mỹ trong năm 2023 là 45%, một tỷ lệ xấp xỉ 50% là 50-50 ngang với việc tung đồng xu, điều đó có vẻ rất đáng sợ đối với chúng ta khi sắp tới các mặt báo sẽ xuất hiện nhiều cụm từ liên quan tới suy thoái, tuy nhiên họ đã đưa ra các phân tích để chỉ ra rằng thời điểm sắp tới là hoàn hảo để mua vào
Cũng trong báo cáo đó, họ khẳng định một điều quan trọng: thị trường chứng khoán gần như luôn tạo đáy trước khi nền kinh tế thoát khỏi suy thoái, thậm chí nhiều lần còn chạm đáy trước cả khi suy thoái được chính thức công bố.
Điều đó có nghĩa là: nếu bạn đợi báo chí xác nhận nền kinh tế đã phục hồi rồi mới mua vào, bạn đã lỡ mất cơ hội. Bởi lúc đó, thị trường đã đi trước cả trăm cây nến rồi.
Tại sao?
Thị trường chứng khoán là cơ chế hướng tới tương lai cho tăng trưởng kinh tế và thu nhập tốt nhất.
Còn GDP chỉ là một con số cho chúng ta biết điều gì đã xảy ra trong quá
khứ, không phải điều gì sẽ xảy ra trong tương lai.
→ GDP là chỉ báo trễ, đo quá khứ.
→ Thị trường là cỗ máy định giá tương lai, và nó hành động trước.
Hãy nhớ lại giai đoạn năm 2022. Khi S&P500 rớt 20%, Nasdaq bay hơi 35%, BTC rơi dưới mốc 20.000 USD. Truyền thông lúc ấy ngập tràn tiêu đề về suy thoái, về tỷ lệ thất nghiệp, về Fed tăng lãi suất. Ví dụ như
- “Fed nâng lãi suất, doanh nghiệp thiếu vốn.”
- “CPI lập đỉnh, kinh tế Mỹ đối diện suy thoái.”
- “Thất nghiệp gia tăng, thị trường bất ổn.”
Nghe có vẻ hợp lý. Nhưng điều lạ là những thông tin đó không xuất hiện sớm, mà chỉ tràn lan sau khi thị trường đã giảm sâu.
Nhưng hãy nhớ: Thị trường đã giảm trước rồi. Những thông tin ấy chỉ xuất hiện sau khi mọi chuyện đã xảy ra.
Còn bạn thì sao? Bạn panic bán, để rồi nhìn thị trường phục hồi mà tiếc nuối?
Vậy phải chăng thị trường phản ứng trước? Hay chính xác hơn: thị trường đã price in tất cả thông tin đó từ sớm, từ khi còn chưa ai nói gì. Và sau khi đã giảm mạnh, những “chuyên gia phân tích vĩ mô” bất ngờ xuất hiện như nấm sau mưa, đưa ra hàng loạt lý do để lý giải cho cú sụp đã xảy ra. Trong khi đó, người tỉnh táo thì đã tranh thủ mua vào lúc hoảng loạn, và kiếm được rất nhiều tiền sau đó.
Đáng tiếc là phần lớn nhà đầu tư lại bị thao túng bởi cảm xúc. Họ nói rằng đầu tư dài hạn 10 năm, nhưng mỗi ngày đều lướt news, theo dõi CPI, lãi suất, GDP, thất nghiệp. Họ vào các group Facebook, YouTube, Twitter, TikTok, nghe phân tích vĩ mô từ sáng tới khuya.
Và cuối cùng thì sao? Họ hoang mang. Họ hành động theo FUD. Họ bán tháo lúc đáy. Và họ quay sang oán trách thị trường. Nhưng lỗi không nằm ở thị trường. Lỗi nằm ở việc họ lầm tưởng thị trường phải phản ánh nền kinh tế một cách logic, tuyến tính. Trong khi thị trường là sinh vật sống, nó phản ứng bằng cảm xúc, bằng dòng tiền, bằng kỳ vọng của hàng triệu người.
Càng nhiều người hiểu rằng “Markets are not the economy”, thì họ sẽ càng vững vàng hơn trong đầu tư. Và càng ít người nhầm lẫn điều đó, thì càng ít người phải cắt lỗ trong tiếc nuối. Suy cho cùng, chứng khoán là trò chơi của niềm tin và thời gian, chứ không phải của panic và dữ liệu lạc hậu.
Bạn nghĩ sao nếu một người tuyên bố: “Tôi mua cổ phiếu để giữ 10 năm”, nhưng mỗi ngày lại dành hàng tiếng đồng hồ đọc tin CPI, Fed, kinh tế Trung Quốc, tỷ lệ thất nghiệp Mỹ, hay dự báo GDP toàn cầu?
Rõ ràng, tâm lý của họ đã bị chi phối ngắn hạn quá nhiều. Và chính điều đó sẽ khiến họ lung lay, nghi ngờ, và phá vỡ chiến lược đầu tư của chính mình.
Thị trường luôn nhìn xa hơn chúng ta. Nó không đợi bạn “an tâm” rồi mới tăng. Nó không cần GDP xác nhận tăng trưởng rồi mới kéo giá lên. Và nó chắc chắn không chờ bạn đọc hết báo cáo phân tích vĩ mô rồi mới cho bạn cơ hội. Nó đi trước.
Nó price-in.
Và nó luôn thưởng cho những ai biết tách rời cảm xúc khỏi đám đông, tin vào chu kỳ dài hạn, tin vào giá trị doanh nghiệp, thay vì tin vào những cú giật tít mỗi ngày.
Nhận ngay Voucher Trading từ 15 USDT đến 600 USDT & Đặc quyền truy cập Private Trading Group từ The Block LAB khi hoàn tất đăng ký và KYC tài khoản.
Hãy nhớ: thị trường không phải là nền kinh tế. Và đầu tư là trò chơi của kỷ luật, không phải của phản xạ hoảng loạn.
Nếu bạn hiểu được điều này, bạn đã hơn 80% số đông ngoài kia, những người đang chờ nền kinh tế phục hồi để rồi mua ở giá cao.
